Sử dụng thuốc an toàn tại nhà

Bên cạnh những tác dụng dược lý hữu ích trong điều trị bệnh, hầu như bao giờ thuốc cũng có những tác dụng không mong muốn. Nếu không thực hiện đúng cách thức sử dụng thuốc theo đơn, nhất là khi dùng thuốc tại gia đình, có thể gây tổn thương các bộ phận hoặc gây nguy hiểm cho cơ thể người dùng thuốc.

Dùng thuốc theo đơn 
Khi bị bệnh nên đi khám bệnh và dùng thuốc theo đơn đã kê. Không được tự ý kể bệnh ở hiệu thuốc rồi mua thuốc hoặc dùng đơn thuốc của người khác, dù có những triệu chứng tương tự. Nên hỏi bác sĩ đã nắm được đặc điểm sinh lý của bạn, tiền sử bệnh lý, mối liên quan của thuốc đối với bạn hay chưa. Nên kể các loại thuốc đã dùng và biểu hiện của cơ thể bạn đối với các thuốc đó. Nếu đã khám và chữa ở nhiều bác sĩ, phải thông tin lại những thuốc đã sử dụng.

Cách dùng thuốc an toàn 
Nên uống thuốc ở chỗ đủ ánh sáng: sau khi đã nhận mặt, đọc đúng tên thuốc, liều lượng rồi mới uống. Tránh uống thuốc ở nơi không đủ ánh sáng hoặc lúc vội vàng dễ gây nhầm lẫn, nhất là khi uống nhiều loại thuốc cùng một lúc.

Nước để uống thuốc tốt nhất, tiện dụng và thích hợp nhất là nước đun sôi để nguội. Đối với các loại thuốc nước, thuốc hỗn dịch, nhũ dịch phải lắc kỹ trước khi dùng. 

Để tránh nhầm lẫn, không để bất cứ thứ gì khác trong tủ thuốc.  Đã có trường hợp nhầm lẫn hết sức tai hại giữa lọ keo dán sắt với lọ thuốc tra mắt, do để cùng nhau ở trong tủ thuốc. Không bao giờ để thuốc ngủ, thuốc trị bệnh tâm thần, thuốc chữa bệnh tim mạch, hô hấp ở đầu giường ngủ: trong trạng thái không tỉnh ngủ có thể uống thêm liều thuốc nữa. Các thuốc này có thể gây tử vong khi dùng quá liều.

Cần sử dụng thuốc đúng theo giờ đã ghi trong đơn. Nếu buộc phải dùng thuốc khác giờ, phải hỏi lại bác sĩ đã kê đơn. Chúng ta đều biết, có loại thuốc tác dụng tốt khi ăn no, có loại lại có tác dụng vào lúc đói, có loại thuốc công hiệu nhiều hơn khi có kèm theo chế độ dinh dưỡng đặc biệt hoặc nồng độ pH dạ dày riêng biệt.

Cần cảnh giác với các thuốc an thần, thuốc có độ cồn, thuốc chống dị ứng, thuốc chữa bệnh tâm thần. Đó là những thuốc không an toàn khi lái xe, sử dụng máy móc hoặc khi làm việc trên cao.

Lưu ý đến thời hạn dùng của thuốc trên nhãn hộp, chai thuốc. Nếu thấy quá hạn, phải bỏ ngay. Nếu không thấy hạn dùng, tốt nhất là không dùng. Tuyệt đối không dùng thuốc không rõ nguồn gốc, có thể gây tử vong.

Những tác dụng gây độc, tác dụng ngoại ý của thuốc rất dễ xảy ra, dễ gây những hậu quả trầm trọng. Vì vậy, phải đọc kỹ hướng dẫn sử dụng thuốc trước khi dùng.

Đối với người cao tuổi, các chức năng hấp thu, phân bố, chuyển hóa và thải trừ đều đã suy giảm nên liều lượng thuốc thường khác với người trẻ tuổi, khoảng cách giữa hai liều xa hơn.

Những đối tượng cần đặc biệt lưu ý khi sử dụng thuốc 
Người cao tuổi hay bị các bệnh về xương khớp nhưng tuyệt đối không được tự dùng thuốc cortison để chữa đau khớp vì thuốc này sẽ gây loãng xương, giảm sức đề kháng, loét dạ dày, đái tháo đường...

Đối với trẻ em, nhất là trẻ nhỏ, đặc điểm cơ thể và tâm, sinh lý có những khác biệt hẳn so với người trưởng thành, nên liều lượng, cách đưa thuốc vào cơ thể, thời gian dùng thuốc hoặc có những loại thuốc không được sử dụng ở trẻ em là điều các bậc cha mẹ phải lưu ý. Không bao giờ tự ý cho trẻ em dùng bất cứ một loại thuốc ngủ nào. Chỉ nên dùng thuốc ho trong trường hợp ho khan, ho dữ dội gây giãn, xuất huyết phế quản và phải dùng loại thuốc ho dành riêng cho trẻ em.

Đối với người có thai, càng hạn chế dùng thuốc càng tốt. Cũng có một số thuốc không ảnh hưởng đến thai nhi, nhưng phải có chỉ định, theo dõi nghiêm ngặt của bác sĩ.

Đối với người cho con bú có nhiều thuốc thấm vào sữa của người mẹ có thể gây nguy hiểm cho trẻ bú sữa mẹ. Phải thông báo cho bác sĩ (khi đi khám bệnh) hoặc dược sĩ (khi đi mua thuốc) là đang cho con bú, để được những chỉ dẫn đặc biệt về sử dụng thuốc hoặc ngừng cho trẻ bú sữa trong thời gian dùng thuốc.

Về một mặt nào đó, thuốc cũng là một loại chất độc, dùng thuốc cũng như sử dụng con dao hai lưỡi, hãy tuân thủ nghiêm chỉnh những khuyến cáo trên, bởi vì không thể coi thường sức khỏe của chính mình.

BS. HÀ LAN PHƯƠNG