Rối loạn Tiền đình

Rối loạn tiền đình là một bệnh lý thường gặp do nhiều nguyên nhân khác nhau. Bệnh nhân rối loạn tiền đình thường có biểu hiện chóng mặt.

Chóng mặt có thể lành tính, nhưng đôi khi lại là biểu hiện của một bệnh lý nghiêm trọng ở vùng thân não, đe dọa đến cuộc sống.

Người ta chia ra 2 loại rối loạn tiền đình: rối loạn tiền đình ngoại biên và rối loạn tiền đình trung ương.

1. RỐI LOẠN TIỀN ĐÌNH NGOẠI BIÊN

1.1. Triệu chứng

Chóng mặt: bệnh nhân có cảm giác như các đồ vật chung quanh di động quay cuồng so với bản thân, chóng mặt dữ dội và xuất hiện khi có những cử động đột ngột của đầu như nghiêng đầu hay xoay đầu,…
Chóng mặt, rung giật nhãn cầu, mất thăng bằng về một phía luôn rõ rệt và phối hợp. Ngoài ra còn các triệu chứng thần kinh thực vật như buồn nôn, toát mồ hôi và tái mặt…
Thường hay đi kèm với các triệu chứng rối loạn của dây ốc tai như ù tai, giảm thính lực.

1.2. Các nguyên nhân

Chóng mặt kịch phát lành tính: chỉ có chóng mặt đơn thuần, không có ù tai, không giảm thính lực. Nếu điều trị thì bệnh hết nhanh hơn. Bệnh dễ tái phát.
Chóng mặt tư thế: xảy ra ở người trẻ, trung niên. Chóng mặt xảy ra khi người bệnh đang ngồi, nằm xuống hoặc ngược lại, nghiêng đầu sang trái hoặc phải. Điều trị tương đối khó, cách tốt nhất là tập trung xoay đầu tư thế cho thích nghi.
Viêm thần kinh tiền đình: do siêu vi

+ Bệnh nhân có triệu chứng cảm cúm (hắt hơi, sổ mũi,…)
+ Chóng mặt.
+ Giảm thính lực sau khi chóng mặt. Khi hết chóng mặt tai nghe bình thường.
Bệnh lý tai trong:

+ Viêm tai giữa biến chứng: có mủ tai, điếc dẫn truyền. Điều trị viêm tai giữa.
+ Nút ráy tai.
+ Tắc vòi Eustach.
+ Chấn thương vỡ xương đá.
Bệnh Meniere (rối loạn thính lực): do ứ dịch ở tai trong. Nguyên nhân gây bệnh chưa rõ. Biểu hiện bằng các cơn ù tai một bên, chóng mặt kèm theo nôn ói và mất thăng bằng, cơn chóng mặt kéo dài nhiều phút hay nhiều giờ, sau cơn bệnh nhân có thể bị giảm thính lực một bên. Cơn có thể tái phát nhiều lần và bị cả hai tai, sau một thời gian bệnh nhân có thể bị giảm thính lực rất nặng.
Do thuốc: Streptomycin, Gentamycin hay rượu.
U dây thần kinh số 8.

2. RỐI LOẠN TIỀN ĐÌNH TRUNG ƯƠNG

2.1. Đặc điểm

Không có sự phối hợp giữa các triệu chứng chóng mặt, rung giật nhãn cầu, mất thăng bằng.

Chóng mặt ít nặng nề hơn, ít mang tính chất xoay tròn, có thể chỉ là cảm giác chồng chềnh, chao đảo trong đầu.
Rung giật nhãn cầu (nystagmus) có thẻ dọc, ngang hoặc xoay tròn
Kèm theo các triệu chứng khác: hội chứng tháp (liệt ½ người), hội chứng tiểu não (run, đi loạng choạng,..)

2.2. Các nguyên nhân thường gặp

Tai biến mạch máu thuộc hệ thống động mạch thân nền

+ Cơn thoáng thiếu máu não động mạch thân nền biểu hiện bằng chóng mặt, nói ngọng, nhìn đôi, yếu ½ người.
+ Thiểu năng động mạch cột sống thân nền gồm các triệu chứng chóng mặt, ù tai, nhìn đôi, bán manh.
+ Tai biến mạch máu não hệ động mạch thân nền (nhồi máu não, xuất huyết não) liệt ½ người.
U vùng thân não: chóng mặt, kèm tổn thương nhiều dây sọ, liệt ½ người, tăng áp lực nội sọ (nhức đầu, ói, phù gai thị).
Bệnh xơ cứng rải rác từng đám (rối loạn tiền đình, hội chứng tháp yếu liệt ½ người, hội chứng tiểu não,…).
Bệnh rỗng ống hành tủy.
U hoặc tai biến mạch máu não vùng tiểu não.

3. ĐIỀU TRỊ:

Có thể điều trị khỏi bệnh hay không. Các nhà khoa học đã nghiên cứu ra 2 chất dẫn truyền căn bản trong tiền đình là cholinergic và histamin. Về nguyên tắc tùy theo rối loạn tiền đình trung ương hay ngoại biên mà sử dụng các biện pháp điều trị thích hợp theo nguyên nhân đã được xác định.

Dùng thuốc điều trị ức chế 2 chất cholinergic và histamin sẽ cắt được cơn chóng mặt như Tanganil, Serc, Diazepam, Phenergan, Clopheniramin...
Bệnh nhân nằm nghỉ ở phòng yên tĩnh.
Bệnh nhân nằm mở mắt cố định nhìn một hướng.
Thuốc chống ói, thuốc giảm đau đầu.
Thuốc tăng tuần hoàn não.
Nếu nguyên nhân do thuốc (Streptomycin, Gentamycin) phải ngưng thuốc và sử dụng vitamin B6, thuốc chống chóng mặt.