“ Sức khỏe là tài sản quí giá nhất nhưng dễ mất nhất ”
Khuyến cáo về điều trị huyết áp tăng và tăng huyết áp của Hội tim mạch châu Âu 2024
Một số điểm mới trong Khuyến cáo về điều trị huyết áp tăng và tăng huyết áp của Hội tim mạch châu Âu (ESC) công bố ngày 1/ 9/ 2024
1. Đo huyết áp và tìm nguyên nhân:
• Nhấn mạnh hơn việc đo HA ngoài bệnh viện, nhưng vẫn có thể sử dụng kết quả đo HA tại bệnh viện.
• Đánh giá tụt HA tư thế (giảm ≥20 mmHg HA tâm thu và/hoặc ≥10 mmHg HA tâm trương sau khi đứng 1 và/hoặc 3 phút). Thực hiện đo sau khi BN phải nằm ít nhất 5 phút trước đó.
• Cần sàng lọc HA tăng (elevated) và tăng HA (hypertension) ít nhất 3 năm/lần với người < 40 tuổi và hàng năm với người ≥ 40 tuổi.
• Cần sàng lọc nguyên nhân tăng HA thứ phát nếu BN có các dấu hiệu, triệu chứng hoặc tiền sử bệnh gợi ý. Đặc biệt cần sàng lọc cường aldosterone tiên phát cho tất cả các BN người lớn bị tăng HA, bằng xét nghiệm aldosterone và renin máu
2. Phân loại HA và định nghĩa tăng HA:
• Phân loại HA thành 3 mức: HA không tăng (<120/70 mm Hg), HA tăng (120-139/70-89 mm Hg), và tăng HA (≥140/90 mm Hg)
• Định nghĩa tăng HA vẫn là HA tâm thu ≥ 140 và HA tâm trương ≥ 90 mmHg
• HA tăng là HA tâm thu = 120-139 và HA tâm trương = 70-89 mmHg. Những BN này cần được đánh giá nguy cơ tim mạch và điều trị, đặc biệt nếu HA ≥ 130/80 mmHg
3. Mục tiêu HA:
• Các dữ liệu lâm sàng khẳng định HA thấp hơn sẽ làm giảm tỷ lệ biến cố tim mạch, do đó Mục tiêu huyết áp tâm thu ở BN tăng huyết áp điều trị bằng thuốc là 120-129 mmHg. Tuy nhiên cần chú ý đến dung nạp thuốc, và có thể để mục tiêu cao hơn ở những BN có tụt HA tư thế, BN ≥ 85 tuổi, người già yếu, người dự kiến sống thêm < 3 năm...
• Nếu BN tuân thủ kém và không thể đạt mục tiêu HA tâm thu 120-129 mmHg thì có thể chấp nhận “mục tiêu HA tâm thu thấp có thể đạt được”
4. Điều trị tăng HA:
Khuyến cáo mới tập trung nhiều hơn vào điều trị làm giảm các kết cục tim mạch hơn là chỉ làm giảm con số HA đơn thuần như khuyến cáo năm 2018. Nâng mức khuyến cáo (Class I) dùng thuốc hoặc thủ thuật can thiệp để kiểm soát HA
• Hướng dẫn thay đổi lối sống giới thiệu khuyến cáo mới về lựa chọn lối sống để làm giảm HA, bao gồm tập thể dục nặng ít nhất 75 phút/tuần và bổ sung Kali hoặc ăn nhiều hoa quả.
• BN có HA tăng (nhóm 2) mà cũng có bệnh thận mạn vừa hoặc nặng, bệnh tim mạch, đái tháo đường hoặc tăng cholesterol máu có tính chất gia đình được coi là nguy cơ tim mạch cao, hoặc BN có nguy cơ tim mạch ước tính 10 năm ≥ 10% mà thay đổi lối sống > 3 tháng mà không hiệu quả thì nên được điều trị bằng thuốc hạ HA.
• Uống thuốc HA vào bất cứ lúc nào thuận tiện trong ngày, mục đích để tạo thói quen, từ đó làm tăng tính tuân thủ với điều trị.
• Lần đầu tiên, khuyến cáo của ESC đề cập triệt bỏ thần kinh giao cảm động mạch thận để điều trị tăng HA trong một số trường hợp
• Khuyến cáo nên uống thuốc HA cả đời, kể cả những người > 85 tuổi, nếu dung nạp tốt.
• Cần đánh giá thường xuyên sự tuân thủ điều trị
5. Điều trị tăng HA ở các nhóm BN đặc biệt:
• Người trẻ tuổi: Cần sàng lọc nguyên nhân tăng HA thứ phát. Với những người béo thì cần đánh giá HC ngừng thở khi ngủ.
• Phụ nữ có thai: Dễ bị tăng HA “áo choàng trắng”. Chế độ luyện tập với cường độ nhẹ- vừa
• Người già, ốm yếu: Người < 85 tuổi, khỏe mạnh vẫn nên được điều trị tăng HA giống như người trẻ. Với người > 85 tuổi hoặc ốm yếu mức độ vừa - năng thì nên khởi trị bằng thuốc ức chế hệ RAS hoặc chẹn kênh calci tác dụng kéo dài, nếu cần có thể cho thêm lợi tiểu liều thấp nhưng không nên dùng thuốc chẹn beta hoặc chẹn alfa. Lưu ý các thuốc dùng cùng (để chữa bệnh khác) cũng có tác dụng hạ HA, như thuốc an thần...
• BN có tụt HA tư thế: tất cả các BN cần được đánh giá tụt HA tư thế trước khi điều trị tăng HA. Nếu có thì nên áp dụng các biện pháp không dùng thuốc trước. Nếu phải dùng thuốc thì ưu tiên các thuốc hạ HA không có tác dụng phụ gây tụt HA tư thế.
6. BN đái tháo đường:
• Mục tiêu cũng giống như người không bị đái tháo đường, nhưng cẩn trọng khi để HA tâm thu xuống đến 120 mmHg. Chú ý BN đái tháo đường có nguy cơ cao bị tụt HA tư thế do có biến chứng thần kinh.
• Lựa chọn thuốc hạ HA giống như người không bị đái tháo đường nhưng cân nhắc sử dụng các thuốc ức chế hệ RAS vì BN đái tháo đường có nguy cơ cao có albumin niệu.
7. Điều trị giảm HA cấp cứu:
• BN xuất huyết não, có HA tâm thu ≥ 220 mmHg, thì không nên làm giảm HA tâm thu > 70 mmHg trong vòng 1 giờ kể từ khi bắt đầu điều trị.
Theo lược dịch của Ts Nguyễn Quang Bảy
